Диктанта юпа уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Чӑваш Енре Пысӑк этнографи диктанчӗ пӗрремӗш хут иртессине, тепгр майлӑ каласан, пирӗн республика та Пӗтӗм Раҫҫейри акцие хутшӑнма кӑмӑл тунине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.
Чӑваш Енре Пысӑк этнографи диктантне 7 лапамра ҫыртарнӑ. Вӑл Шупашкарта кӑна мар, Канаш, Улатӑр, Ҫӗнӗ Шупашкар хулисенче те иртнӗ. Унта 15 ҫул тултарнӑ ҫамрӑксем тата аслӑраххисем, пурӗ 500-е яхӑн ҫын, хутшӑннӑ.
Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче иртнӗ диктанта студентсемпе, наципе культура пӗрлешӗвӗн ертӳҫисемпе пӗрлех Чӑваш Енӗн культура министрӗ Константин Яковлев, вӗренӳ министрӗ Юрий Исаев, И.Я. Яковлев ячӗллӗ ЧППУ ректорӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Владимир Иванов та ҫырнӑ.
Диктантӑн кӑтартӑвӗпе, тӗрӗс хуравсемпе, час-час тӗлпулнӑ йӑнӑшсене тишкернипе http://www.miretno.ru сайтра чӳк уйӑхӗн 4-мӗшӗнче паллашма май килӗ.
Вӑрнар районӗнчи «Санар» фольклор ушкӑнӗ хӑйне хӳтте кӗме ыйтать. 2008 ҫулта Алина Евдокимова ертсе пынипе районти культура ҫурчӗ ҫумӗнче йӗркеленнӗскер паян 17 ҫынтан тӑрать. Фольклор ушкӑнне ҫӳрекенсем хӑйсене «Музыка земли» (чӑв. Ҫӗр музыки) Пӗтӗм Раҫҫейри фестиваль-конкурсра тӗрӗслесе пӑхасшӑн.
Вӑрнар район администрацийӗн сайтӗнче ҫырнӑ тӑрӑх, ку проект ҫӗршывӑн концерт практикинче те пӗрремӗш хут, мӗншӗн тесен пӗр сцена ҫинче академи тата халӑх юрри пӗрлешет.
Фестивале РФ Культура министерстви йӗркеленӗ. Ҫӗнтерӳҫӗсене палӑртнӑ чухне Эксперт канашӗн шухӑшне те, тӗнче тетелӗнчисенне те тӗпе хурӗҫ.
«Санар» фольклор ушкӑншӑн ҫак каҫӑпа кӗрсе сасӑлама пулать. Сасӑлав вӗҫлениччен икӗ кун кӑна юлнӑ.
Россельхознадзорӑн Чӗмпӗр облаҫӗн тата Чӑваш Республикин управленийӗн пуҫлӑхне 41 ҫулти Алексей Палькина ҫирӗплетнӗ. Икӗ регионти управление 2015 ҫул вӗҫӗнче пӗрлештернӗ хыҫҫӑн пуҫлӑх тивӗҫне пурнӑҫлама ӑна шаннӑччӗ. «Тӗнче экономики» тата «инженер-строитель» специальноҫсене аллӑ илнӗскер асӑннӑ управленире маларах та тӗрлӗ должноҫре ӗҫленӗ: пай пуҫлӑхӗнче, управлени пуҫлӑхӗн ҫумӗнче, 2014 ҫулхи пуш уйӑхӗнченпе управлени пуҫлӑхӗн тивӗҫне пурнӑҫлама тытӑннӑ.
Темиҫе кун каялла республикӑри тата тепӗр пысӑк пуҫлӑх та «тивӗҫе пурнӑҫлакан» тенинчен хӑтӑлнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, Константин Яковлева республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев авӑн уйӑхӗн 19-мӗшӗнче культура министрне ҫирӗплетнӗччӗ.
Чӑваш Енӗн Правительствин ӗнер иртнӗ ларӑвӗнче ытти ыйтупа пӗрлех ялти хыснаҫӑсене коммуналлӑ пулӑшушӑн саплаштарма уйӑракан укҫана вӑхӑтра куҫарса паманшӑн министрсене тата яваплисене хытах сӑмах тивнӗ. Ӳпкевӗ республикӑн Ӗҫлев тата социаллӑ хӳтлӗх, Сывлӑх сыхлав, Вӗренӳ, Культура министерствисен тата Патшалӑхӑн ветеринари службисене лекнӗ.
Укҫана Финанс министерстви вӑхӑтрах куҫарса панӑ иккен, анчах ҫынсем патне ҫитерессинче маларах асӑннӑ министерствӑсемпе ведомствӑсене пула чӑрмав сиксе тухнӑ.
Правительство ларӑвӗнче Михаил Игнатьев Элтепер кӑлтӑкшӑн хытах ӳпкеленӗ, айӑплисене палӑртса явап тыттарма хушса хӑварнӑ. Республика ертӳҫи тӳлеве авӑн уйӑхӗн 10-мӗшӗччен куҫарма хушнине аса илтернӗ май яваплисем ҫынсен конституци прависене пӑснине палӑртнӑ.
Чӑваш Енӗн Культура министерстви Шупашкарти «Хресчен ҫуртне» (вырӑсла ӑна Дом крестьянина теҫҫӗ) хаклакан акта сӳтсе явма чӗнет.
Раҫҫей пӗлтерӗшлӗ культура эткерлӗхӗ шутланакан ҫак объекта кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗнче хакланӑ, хута утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗнче ҫирӗплетнӗ. Хресчен ҫуртне Красноярскра вырнаҫнӑ Историпе культура экспертизин бюровӗ тишкернӗ.
Хальхи вӑхӑтра Шупашкарти Константин Иванов урамӗнчи 3-мӗш ҫурт адреспа вырнаҫнӑскере 1927 ҫулта туса лартнӑ, анчах пушара пула шар курнӑран ӑна ҫӗнӗрен хӑпартма тивнӗ, ҫапла вара тепӗр ҫулхине кӑна уҫнӑ. Хресчен ҫуртне мӑнастир пулнӑ вырӑнта (ӑна ишнӗ) Октябрьти революцие 10 ҫул ҫитнӗ тӗле ҫӗклесе лартнӑ. Унта хресченсене ҫӗр каҫма юлмалли вырӑн та, кино тата спектакль кӑтартмалли зал та пулнӑ, тӗрлӗ мероприяти те ирттернӗ. Хальхи вӑхӑтра ку ҫурта Вырӑс православи чиркӗвӗн ӑс-хакӑл училищи йышӑнать.
Патшалӑх актне хакланине ҫак адреспа йышӑнаҫҫӗ: 428004, Чӑваш Республики, Шупашкар хули, Президент бульварӗ, 17-мӗш ҫурт е culture@cap.ru электрон пуштӑпа та ӑсатма юрать. Акта хакланине авӑн уйӑхӗн 29-мӗшӗ таран кӗтеҫҫӗ.
Шупашкарти «Ҫеҫпӗл» кинотеатр пулнӑ ҫурта (халӗ ӑна КВНа хатӗрленекенсем тата туй-ҫуй ирттерекен «Артефакт» ятлӑ организаци, «Куча Мала» медиа центр йышӑнни паллӑ) Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрне парасси пирки сӑмах-юмах тухнӑччӗ.
Ку хыпара ҫынсем тӗрлӗрен йышӑнчӗҫ. Ҫуртсӑр хӑшкӑлнӑ театр тата ун шӑпишӗн пӑшӑрханакансем ыйту тинех татӑласса шанса лӑпкӑн сывласа ячӗҫ пулсан, «Ҫеҫпӗлте» тӗпленнӗ ушкӑнсем хӑйсене килсӗр тӑратса хӑварасран пӑшӑрханса ӳкнӗ.
Анчах халӗ «КВН» общество организацийӗ халӑх тетелӗсенчен пӗринче республикӑн культура министрӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Константин Яковлевпа тата Чӑваш Ен Элтеперӗн Администрацийӗн Ертӳҫипе Юрий Васильевпа тӗлпулу иртнине пӗлтернӗ. Унта «Ҫеҫпӗлти» организацисем «Ҫеҫпӗлтех» юласси пирки калаҫса татӑлнӑ. Маларах «Ҫеҫпӗле» пӑхма пынисем Ҫамрӑксен театрӗн делегацийӗ пулнӑ имӗш, анчах вӗсем хайсем тӗллӗн ҫӳренӗ.
Шупашкарта ҫамрӑксен наци театрӗсен фестивалӗ пуҫласа иртет. Вӑл авӑн уйӑхӗн 19—23-мӗшӗсенче пулмалла.
«Сказочная палитра» (чӑв. Юмах палитри) театр форумне Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ республикӑн Культура министерстви пулӑшнипе йӗркелет. Фестивале Хусанти, Йошкар-Олари, Чӗмпӗрти, Шупашкарти ҫамрӑксен театрӗсем тата Саранскри наци драма театрӗ хутшӑнмалла. Театр форумӗ вӑхӑтӗнче спектакльсене наци чӗлхисемпе: чӑвашла, тутарла, ҫармӑсла — кӑтартӗҫ. Вӗсене вырӑсла синхрон мелӗпе куҫарӗҫ.
Фестивальти спектакльсене Мускавран, Ӗпхӳрен ятарласа чӗнсе илнӗ критиксемпе: ӳнер пӗлӗвӗн кандиадачӗ Ирина Мягковӑпа тата Пушкӑртстан Республикин тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗпе Дина Давлетшинапа — сӳтсе явӗҫ. Форума хутшӑннӑ спектакльсене тата артистсене тӗрлӗ номинаципе чыслассине те палӑртса хунӑ.
Чӑваш Енӗн кинематографисчӗсем тата культурӑра ӗҫлекенсем ыран Александр Дымич кинооператорпа сывпуллашӗҫ. СССР кинематографистсен пӗрлешӗвӗн пайташӗ, Чӑваш АССР культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, РСФСР культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ ӗнер, ҫурла уйӑхӗн 22-мӗшӗнче, пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Вӑл 77-мӗш ҫула кайнӑ.
Чӑваш Енӗн Культура министерстви Александр Дымич пирки республикӑн тӗп летопиҫҫи тесе хаклать. Пурнӑҫӑн тӗп пайне вӑл оператор ӗҫне халалланӑ. Тӗрлӗ студире тӑрӑшнӑскер 1956—1962 ҫулсенче Иркутскри киностудире, Норильскри, Иркутскри, Якутскри телестудисенче оператор пулӑшуҫинче тимленӗ. 1962 ҫулта вӑл Хусанти кинохроника студийӗнче тӑрӑшма тытӑнать. Унта тимленӗ чух вӑл пуҫарнипе Хусанти кинохроника студин Шупашкарти корреспондент пунктне йӗркеленӗ. Унти ӗҫленӗ ҫулсенче Александр Дымич "На Волге широкой" киножурнал валли Чӑваш Ен ҫинчен документлӑ фильмсем нумай ӳкернӗ.
Александр Дымичпе ыран, ҫурла уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, Шупашкарти "Ритуальные услуги" (чӑв. Ритуаллӑ пулӑшу) МУПра 12 сехетрен пуҫласа 13 сехетчен сывпуллашӗҫ.
Чӑваш патшалӑх академи юрӑпа ташӑ ансамблӗ черетлӗ сезона юпа уйӑхӗн 26-мӗшӗнче уҫӗ. Паян вара труппа пухӑнса черетлӗ сезонти плансене сӳтсе явнӑ. Юрӑпа ташӑ ӑстисемпе Чӑваш Енӗн культура, наци ӗҫӗсен, тата архив ӗҫӗсен министрӗн ҫумӗ Вячеслав Оринов тӗл пулнӑ.
Министр ҫумӗ коллектива 92-мӗш сезонти ӗҫшӗн тав тунӑ май юрӑпа ташӑ ансамбльне халӑхра хисепленине тата паллине палӑртса хӑварнӑ.
Плансем пирки калаҫнӑ май ушкӑнӑн художество ертӳҫи Юрий Васильев ҫӗнетнӗ программӑсем, премьерӑсем, пултарулӑх каҫӗсем пулассине пӗлтернӗ.
Сӑмах май, ушкӑн ытти чухне те ҫулсерен 6—7 концерт программи йӗркеленӗ. Мероприятисен шучӗ 100-тен, куракансен шучӗ 40 пинрен иртет. Миҫе ҫӗршыва ҫак ҫулсенче ҫитнине каласа та пӗтереймӗн: списокра Африкӑри, Европӑри, Азири ҫӗршывсем тата Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсемпе Мексика та пур.
Паян Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ, балет сценин ӑсти Владимир Иванов куҫне хупнӑ.
Владимир Иванович Ленинградри (халӗ — Питӗр) А.Я. Ваганова ячӗллӗ академи хореографи училищинчен 1966-мӗш ҫулта вӗренсе пӗтернӗ. Ун пирки Чӑваш Енре профессилле балета пуҫарса яраканӗсенчен пӗри тесе ҫырать Чӑваш енӗн Культура министерстви.
Чӑваш музыка театрӗн сцени ҫинче вӑл «Жизельти» Ганс пратийӗпе пуҫласа тухнӑ. Уйрӑмах паллӑ ӗҫсенчен Ротбарт сӑнарне («Лебединое озеро» балет), Шӑши патшине («Щелкунчик»), Джоттона («Франческа да Римини»), Гамаша («Дон Кихот»), Архангела («Сотворение мира») асӑнмалла. Чӑваш балечӗсенчен «Сарпикери» Эсремете, «Арҫуринчи» Микула асӑнмалла.
Балет ӑстипе хӑҫан сывпуллашассине министерство сайтӗнчи кӗске хыпарта каламан, сӑнӳкерчӗкне те вырнаҫтарман.
-1.7 °C